De metamorfose van Bankside Power Station tot Tate Modern in Londen

Samenvatting

In dit artikel1 worden de formele manieren geanalyseerd waarop architecten de verbouwing hebben benaderd van een leegstaand, niet beschermd en desondanks historisch belangrijk industriegebouw. Bijna een eeuw na dato is de ‘radicale breuk met het verleden van de modernisten’ onder zowel oudere als jongere architecten nog steeds een levende mythe, ondanks de vele overtuigende argumenten die tegen een degelijke historische interpretatie van de modernisten in stelling werden gebracht. Het antwoord op deze mythe was de ‘erfgoedcultus’ van de monumentenbeschermers die na de Tweede Wereldoorlog ontstond, en die uitmondde in de huidige musealisering, niet alleen van individuele gebouwen, maar ook van complete historische stadscentra. Gedurende de laatste vijftig jaar hebben de aanhangers van de mythe en die van de cultus twee kampen gevormd, die tegengestelde belangen lijken te huldigen in hun benadering van de gebouwde omgeving. Het feit dat het ontwerp voor de verbouwing van het Bankside Power Station tot de Tate Gallery voor moderne kunst positieve kritieken heeft gekregen van beide zijden, zowel van toonaangevende architectuurcritici als van monumentenbeschermers, roept echter de vraag op of de strijdbijl misschien begraven is. De instructie voor de ontwerpprijsvraag voor de verbouwing van de elektriciteitscentrale vermeldt dat het gebouw geen beschermde status geniet, een open uitnodiging aan architecten om flink in het gebouw in te grijpen.. De voorstellen van zes architecten haalden de shortlist voor de tweede ronde. Een analyse van deze voorstellen (zie hieronder) leverde een verrassend resultaat op: de oude vorm van het gebouw bleek bepalend, in de zin dat die de vorm van het nieuwe direct beïnvloedde, hoe de conceptuele retoriek van de afzonderlijke architecten ook luidde. Daarmee wordt een vraag opgeroepen die nader onderzoek behoeft: hebben de aanhangers van de erfgoedcultus gewonnen of was het altijd al eerder een strijd in woorden dan in daden geweest, zoals gebruikelijk bij mythes?